ماه مجلس (ویژه روز بزرگداشت علامه مجلسی رضوان الله علیه)
با کلیک کردن بر روی هر مطلب فرعی از لیست موضوعات ویژه نامه در ذیل، به مقاله مرتبط مطلب جهت مطالعه دسترسی خواهید یافت.
زندگینامه علامه مجلسی(ره)
علامه محمد باقر مجلسی، در سال 1037 ه. ق در اصفهان به دنیا آمد. پدرش از علمای بزرگ و از شاگردان عرفان شیخ بهایی بود و مادرش دختر صدر الدین محمد عاشوری از خانواده علم و فضیلت است. پدر بزرگش ملا مقصود از دانشمندان فاضل و شعرای به نام بود که به مجلسی تخلص می کرد و از همین رو خاندان را به مجلسی معروف کرد.
محمدباقر از چهارسالگی فقه و حدیث را نزد پدرش آموخت. کودکی اش را پای درس بیش از بیست استاد و فقیه و صاحب نام گذراند و از محضر علمایی چون علامه حسن علی شوشتری، امیر محمد مؤمن استر آبادی، ملامحسن فیض کاشانی و ملاصالح مازندرانی از خاندان ملاصدرای شیرازی و نیز پدرش محمدتقی مجلسی، بهره برد و در چهارده سالگی از ملاصدرا فیلسوف بزرگ اسلام اجازه ی روایت گرفت.
بزرگداشت علامه محمدباقر مجلسی(1) (2)
خاندان مجلسی، خاندان علم و فضیلت
خاندان علامه مجلسی از جمله پر افتخارترین خاندانهای شیعه در قرون اخیر است. در این خانواده نزدیک به یکصد عالم وارسته و بزرگوار دیده می شود و از نزدیکان علامه پس از بررسی تنها علم و فضل مشاهده می کنیم:
1- جد بزرگ علامه، عالم بزرگوار حافظ، ابو نعیم اصفهانی صاحب کتابهایی چون«تاریخ اصفهان» و «حلیة الأولیاء» است.
2- پدر علامه، مولی محمد تقی مجلسی، معروف به مجلسی اول (1003 - 1070 هجری) صاحب کرامات و مقامات معنوی و روحی بلند است. او محدث و فقیهی بزرگ است و کتابهایی نیز تألیف نموده است. محمد تقی مجلسی شاگرد شیخ بهایی و میر داماد است. او در علوم مختلف اسلامی تبحر داشته و در زمان خویش مرجعیت تقلید را به عهده داشته است. وی در کنار مرجعیت، از اقامه نماز جمعه و جماعت نیز غفلت نمی کرد و امام جمعه اصفهان بود. از جمله پرورش یافتگان مکتبش می توان به:علامه مجلسی (که بیشترین استفاده را از پدر خویش برده است)، آقا حسین خوانساری و ملا صالح مازندرانی اشاره نمود.
3- علامه دو برادر داشت که آنها نیز مردانی متقی و زاهد بودند به نامهای ملا عزیز اللّه و ملا عبد اللّه، که برای تبلیغ و نشر علوم اهل بیت علیهم السلام به هندوستان رفت و ساکن آنجا گردید.
4- خاندان علامه مجلسی نه تنها مردانی عالم و دانشمند به جامعه تحویل داده، بلکه زنان این خاندان نیز پا به پای مردان خویش قدم برداشته اند. علامه مجلسی چهار خواهر داشت که آنان نیز هر یک دارای تألیفات و تحقیقات ارزنده ای در علوم اسلامی می باشند. همسران این زنان عالم و بزرگوار نیز از علمای بزرگ بودند. کسانی همچون ملا صالح مازندرانی، ملا میرزای شیروانی، ملا علی استرآبادی و میرزا محمد فسایی.
وصیّتی از عالم ربّانی علاّمه محمد تقی مجلسی قدّس سرّه
توصیه علامه محمد تقی مجلسی به فرزندش محمد باقر مجلسی
سیره علمی علامه مجلسی(ره)
علامه مجلسی در راه نشر و حفظ معارف اهل بیت (علیهم السلام) راه استادش فیض کاشانی را در پیش گرفت. در اولین گام، ضمن نگاشتن شرح بر اصول کافی و تهذیب، یکی از شاگردانش را نیز به نوشتن شرح بر استبصار تشویق نمود. وی طلاب را به پژوهش در روایات تشویق می کرد و برای حفظ کتب اربعه از کم و کاستی و گزند حوادث اعلام کرد: «اگر هر یک از طلاب کتب اربعه را بنویسد، به دریافت اجازه نایل خواهد شد. طلاب با شوق تمام به نوشتن کتب اربعه پرداختند، نسخه ها را نزد علامه می بردند و او با خط خود در پشت نسخه های آن ها اجازه آنان را می نوشت». علامه درباره صدها کتاب شیعه که به یغما رفته بود و یا در صندوقچه ها پنهان مانده بودند، و نیز خطر نابودی ذخیره های تشیع از سوی متعصبین اهل سنت و احتمال سقوط صفویه و نفوذ قوی صوفی ها در دربار و...، تلاش سختی را به منظور به دست آوردن آثار تشیع آغاز کرد، تاجایی که دویست اصل از اصول چهارصد گانه معتبر شیعه را جمع آوری کرد و نفیس ترین کتابخانه تشیع را گرد آورد. «علامه در ادامه کارهای فکری - فرهنگی خود بسیاری از کتب گذشتگان را که علما در مسائل گوناگون نگاشته بودند، احیا کرد و طلاب را به نسخه برداری از آن ها ترغیب نمود و کتاب هایی که غبار غربت آن ها را فرا گرفته و کسی آن ها را مطالعه نمی کرد با دستخط خود در زیر آن می نوشت: «این کتاب غریب مانده و کسی آن را نمی خواند».
علامه مجلسی «ره» احیاگر آثار اهلبیت (علیهم السلام)
نگاهی به عملکرد علامه مجلسی قدس سره در حوزه دین و فرهنگ
علامه مجلسی و نقد دیدگاههای فلسفی
مفهوم عقل از دیدگاه دو شارح اصول کافی
سیره سیاسی علامه مجلسی(ره)
مجلسی بعد از رحلت آقا حسین خوانساری (که منصب شیخ الاسلامی را در زمان شاه سلیمان صفوی به عهده داشت)، در سال «1098 ه ق » با پیشنهاد و در خواست شاه سلیمان از طرف وی به مقام شیخ الاسلامی دارالسلطنه اصفهان منصوب شد.
مرحوم مجلسی بعد از به دست گرفتن اجرای احکام شرع در دوران سلطنت شاه سلیمان نخستین کاری که انجام داد، شکستن بت کفار هند در شهر اصفهان بود.
از دیگر اقدامات سیاسی علامه مجلسی تالیف رساله مستقل ساده و روان فارسی به نام «آداب سلوک حاکم با رعیت» را می توان ذکر کرد. این رساله ترجمه عهدنامه مالک اشتر به ضمیمه سه حدیث دیگر است. به نظر می رسد علامه مجلسی با مشاهده فساد دولت مردان صفوی و گرایش آنها به عیاشی، تجمل گرایی، اسراف و تبذیر، راحت طلب، ظلم و ستم نسبت به مردم و غفلت آنان از امور کشورداری، در صدد نگارش این رساله برآمد و هدف از تالیف آن را «تنبیه ارباب غفلت و اصلاح اصحاب دولت» بیان کرد.
همکاری با حاکم جائر در نگاه علامه مجلسی
علامه مجلسی (قدس سره) مروری بر اندیشه سیاسی
مباحث سیاسی در آثار علامه مجلسی
وظایف حاکم اسلامی در قبال مردم
ولایت فقیه از دیدگاه علامه مجلسی
آثار و تألیفات علامه مجلسی(ره)
تعداد کتابهای علامه مجلسی را به زبانهای فارسی و عربی حدود ۲۰۰ جلد کتاب می باشد که اگر سایر تالیفات ایشان را نیز به سبک جدید چاپ کنند کلیه تالیفات او را می توان بالغ بر ۳۰۰ جلد به قطع وزیری و هر جلدی ۴۰۰ صفحه تخمین کرد.
بحار الانوار در ۱۱۰ جلد، مراه العقول در ۲۵ جلد و ملاذ الاختار در ۱۶ جلد از مهمترین آثار او و همگی به زبان عربی است جالب این است که تاریخ وفات وی به حساب ابجد معادل است با "جامع کتاب بحارالانوار"
از میان آثار فارسی مجلسی ۵ کتاب از همه مهمتر می باشد:
حق الیقین در اعتقادات،عین الحیاة در اخلاق، حلیلة المتقین در آداب و احکام، حیاة قلوب در تاریخ پیامبران و جلاالعیون در تاریخ امامان.
هفتاد و سه سال عمر پربرگ و بار
علامه مجلسی؛ تدوین گر بزرگترین رساله های شیعی
معرفی آثاری از علامه محمد باقر مجلسی(ره)
نقد و معرفی کتاب: مجلسی و «فرحة الغری» گزارشی از مقدمه علامه مجلسی
بحارالانوار، مهمترین اثر علامه مجلسی(ره)
مهمترین اثر علامه مجلسی(ره)، «بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام» است.
بحارالانوار، دائرة المعارف بزرگ حدیث، شامل کلیه مباحث اسلامی از تفسیر قرآن و تاریخ گرفته تا فقه و کلام و...است. این کتاب از عمده ترین و گسترده ترین جوامع حدیثی شیعه است که روایات کتب حدیث را با تبویب و نظم نسبتا کاملی جمع نموده است.
علامه مجلسی در تفسیر و شرح روایات از منابع مختلف لغت، فقه، تفسیر، کلام، تاریخ، اخلاق و... استفاده کرده است.
علامه برای جمع آوری مطالب این کتاب به جهت امکانات فراوانی که در اختیار داشته، بهترین و معتبرترین نسخه های موجود از هر کتاب را به دست آورده است.
مجلسی در نقل مطالب بسیار دقیق عمل کرده و تقطیع در این کتاب جایگاهی ندارد. همچنین امانت در نقل و شیوه نقل مطالب دقیقا رعایت شده است. در مجموع بحار الأنوار کتابخانه ای جامع از کتب و تألیفات معتبر شیعی است که مطالب آن با نظم منطقی در کنار هم چیده شده است.
در این کتاب مکررات نیز حذف شده و تنها آدرس موارد مشابه ذکر گردیده است.
دریاهای نور (معرفی کتاب شریف بحار الأنوار)
بحار الانوار از زاویه نگاه دایرة المعارفی
نگاهی به معجم ها [سفینه البحار]
سیره نبوی(ص) در کتاب بحارالانوار
در آینه خاطرات
شبی ملا محمدتقی مجلسی پس از نماز شب بسیار گریست و حالی معنوی به وی دست داد و به او الهام شد هرچه از خدا بخواهد، حاجتش برآورده می شود. با خود اندیشید حاجت دنیوی بخواهم یا اخروی. در این فکر بود که ناگهان صدای گریه ی فرزندش، محمدباقر را شنید. دست به آسمان بلند کرد و از خدا خواست فرزندش را مبلّغ دین گرداند و در این راه به وی توفیق بی شمار و روزافزون بدهد. دعای پدر مستجاب شد و نام علامه مجلسی(ره)، برای همیشه جاودانه ماند.( پیام زن - شهریور ماه سال 1391 شماره 246)
علامه مجلسی (ره): علماء به هر مقدار که در علم و کمال، کامل تر باشند باید به همان میزان، نسبت به مردم مهربان تر باشند و همین مهربانی و دلسوزی است که آن ها را به خدمت گزاری می کشاند و عالم باید به وسیله تواضع و خدمت و مهربانی در دل های مردم راه پیدا کند و قلوب مردم را به طرف خود جلب کند تا بتواند آن ها را هدایت کند وگرنه در هدایت مردم توفیقی به دست نمی آورد و این را تجربه ثابت کرده است. (اسلام مجسم (علمای بزرگ اسلام )/1/482، به نقل از افق حوزه - افق پارسایی 2)
روی موج نور/گذری بر کوچه های زندگی علامه مجلسی
علامه مجلسی(ره) از نگاه دیگران
بیانهایی که ایشان در «بحار» دارد، جزو علمی ترین حرفهای دینی است که اگر کسی بخواهد روی «بحار» کار کند، ده کتاب زبده ی بزرگ، از آن بیرون می آید. یعنی اگر کسی بیانهای مجلسی را به عنوان حلّ مشکلات اخبار و بیان اخبار مشکله جمع کند، یک کتاب قطور چند جلدی، پر از مطالب بسیار دقیق علمی در همه ی فنون و زمینه ها خواهد شد. یا همین دو شرح عظیمی که بر «تهذیب» و «کافی» دارد یعنی «مرآت العقول» و «ملاذالاخیار» واقعاً دو کتاب فوق العاده است! اگر یک نفر آدم بخواهد یک «مرآت العقول» بنویسد، یک عمر، وقت میگیرد. و این مرد، همین طور روان، این همه کتاب نوشته است.
..این مرد بزرگ، چون به فکر عوام زمان خودش هم بوده، چند کتاب فارسی هم نوشته و لذا در سطح یک «فارسی نویس» تنزّل کرده است تا عوام النّاس هم از اینها یعنی «حیات القلوب» و «حقّ الیقین» و «حلیه المتقین» استفاده کنند. (بیانات مقام معظم رهبری حفظه الله در دیدار اساتید دانشگاههای اصفهان، به مناسبت بزرگداشت علّامه مجلسی (24/ 03/ 1372)
علامه مجلسی از دیدگاه خاورشناسان
رشحاتی از قلم
طلوع نام تو در کتابخانه هر دانشمندی حتمی است. تا هنوز و همیشه هستند سجاده نشینانی که مهتابی ترین شب های انس را با کتاب تو می گذرانند و می دانند که هر چه از این هم نشین خوب بگویند، کم است. لب های تحسین، روبه روی سطور ارزشمندت زانو زده اند.
مگر کسی می تواند بگوید این احادیث پرطراوت همیشه، چه مقدار از دل ها را می تواند زنده کند؟ تو این اثربخشی را دانستی. به میدان آمدی؛ قلم در دست. شب را کنار زدی تا پرتو نور ایمان، صاف تر بر قلب ها بتابد.
چه جلوه های روشنی از قلمت سرریز شد! چه دریای بی کرانی از جوهر قلمت رویید که در تمام زمان ها، پر است از انوار الهی!
پاکی واژه هایی که در کتابت نهفته است، روح را جلا می دهد. اگرچه گوشه هایی از تعبد و تشرع را کتاب های دیگرت گفته اند؛ اما راهنمای بزرگی است «بحارالانوار».