عاملی اصفهانی و تعامل با روایات باطنی
با رویکرد به کتاب مقدمۀ مرآه الانوار و مشکاه الاسرار

مجید معارف*
لیلا السادات مروجی**

چکیده:

از دیرباز محقّقان شیعه و سنّی به بررسی باطن قرآن اهتمام داشته اند و تفسیر باطنی کم و بیش
حیات خود را در میان مسلمانان حفظ کرده، و البته تحولاتی نیز پذیرفته است. در طول تاریخ تفسیر
 امامیه، روش برخی مفسران چنین بوده که در کنار تفسیر ظاهري، با استفاده از روایات اهل بیت
اشاره اي به بطن آیه نیز داشته باشند، اما کتابی که به طور خاص تمام این روایات را در خود داشته
باشد، کمتر یافت می شود. با وجود این، برخی صاحب نظران غیر شیعه کتاب مقدمۀ تفسیر مرآة الانوار
« تفسیر باطنی » و مشکاة الاسرار، تألیف ابوالحسن شریف عاملی اصفهانی(قرن 12 ) را به عنوان
نگاشته شده توسط شیعیان و مرجع مهم آنان انگاشته، و دلیلی براي انتساب باطنی گري محض به
شیعه قلمداد کرده اند. در این مقاله، ضمن معرفی کتاب و مؤلف، به بررسی شبهۀ فوق پرداخته می شود
و مشخص می شود که مؤلف آن، به هر دو بعد ظاهر و باطن قرآن توجه داشته است؛ ضمن آنکه اثر به
دست آمده، صرفاً مشتمل بر روایاتی در حوزة باطنِ پاره اي از آیات است و هرگز معرّف تفسیر کاملی از
قرآن بر پایۀ رویکرد باطنی نیست. این کتاب در میان عالمان شیعی چندان شناخته شده نیست و
نمی تواند مرجع تفسیري آنان بوده باشد. ضمناً شبهۀ انتساب مرآة الانوار و مشکا ة الاسرار به عنوان
مقدمۀ تفسیر البرهان، وجه علمی مناسبی ندارد.

 مراجعه به پیوست جهت

دانلود تحقیق و مقاله کامل